Bitkilerde Büyüme Türleri ve Özellikleri

Bitkilerde büyüme, hücre büyümesi, hücre çoğalması, hücre farklılaşması, dokuların şekillenmesi ve organların şekillenmesi evreleriyle meydana gelir. Bitkilerin büyümesi genler tarafından kontrol edilmektedir. Fakat buna ortamın çeşitli faktörleriyle birlikte hormonal faktörler de etki eder. Bitkiler birçok çevre faktörlerinin bulunduğu ortamda gelişir ve büyürler. Bunların en önemlileri sıcaklık, ışık, nem, atmosfer su, rüzgâr, toprak, atmosferdeki gazlar ve yer çekimidir.

Çevresel Faktörler

Işık: Bitkilerde klorofil sentezi, fotosentez, stomaların açılması terleme gibi fizyolojik olaylarda görev alır. Bazı bitkiler en iyi gelişme ve büyümeyi tam güneş ışığında yaparken bazıları düşük ışık şiddetinde yapmaktadır.

Sıcaklık: Bitkilerde gerçekleşen yaprak oluşturma, çimlenme, meyve verme, çiçek açma gibi olaylar ise sıcaklık arasında oldukça yakın bir ilişki vardır. Bitkinin yaşayabilmesi için en uygun sıcaklık derecesine optimum sıcaklık denir. Hiçbir bitki türü maksimumdan daha yüksek, minimumdan daha düşük sıcaklıklardaki ortamlarda yaşamını sürdüremez.

Su: Bitkilerde su maddelerin iletilmesinde rol alma, metabolik faaliyetlerde katalizör olarak görev alma, turgor basıncıyla gövdeye desteklik sağlama, sıcaklığı düzenleme gibi görevleri gerçekleştirir. Bitkiler ihtiyacı olan mineralleri suda erimiş olarak alırlar. Su, fotosentez için çok önemli bir maddedir.

Nem: Havadaki nem oranının azalması durumunda bitki terleme hızını arttırır. Hava neminin azalması durumunda hücrelerin turgor basıncı azalır ve buna sıcaklığın eklenmesiyle beraber uzun süreli bir pörsüme ortaya çıkar.

Rüzgâr: Rüzgârın bitkilere olan etkisi mekanik ve fizyolojik olabilir. Fizyolojik etkisi terleme üzerinedir. Rüzgâr terleme hızının artmasına yol açar. Rüzgâr, sallanmaya neden olduğundan dolayı mekanik olarak da etki yapar. Fırtına halinde esen rüzgâr bitkiye ciddi zararlar verebilir. Rüzgâr, polenlerin ve meyvelerin taşınmasında rol oynayarak birçok bitkiye yarar sağlamaktadır.

Yerçekimi: Bitkinin büyümesinde hızlandırıcı etkiye sahip bir etmendir.

Bitkilerde Büyüme ve Hormonların Etkisi

Bitkiler, kök ve gövde uçları, meyveler ve genç yapraklarda belirli kimyasal bileşikler salgılarlar. Bu kimyasal bileşikler vücudun diğer bir bölümüne iletilerek orada büyüme ve farklı fizyolojik olayları kontrol ederler. Bitkide değişik kısımların koordineli şekilde çalışmasını düzenleyen bu kimyasal habercilere hormonlar denir. Bitki hormonlarının en önemlileri sitokininler, oksinler, giberellinler, etilen, absisik asittir.

Önemli Bitki Hormonları

Oksinler: Bitkilerin büyüme ve gelişmesinde önemli rol oynar. Hücre uzamasını teşvik eder ve kök gelişimini düzenler.

Giberellinler: Çimlenme, çiçeklenme ve meyve gelişimini teşvik eder. Hücre bölünmesi ve uzamasını hızlandırır.

Sitokininler: Hücre bölünmesini teşvik eder ve yaşlanmayı geciktirir. Kök ve sürgün gelişimini dengeler.

Etilen: Meyve olgunlaşmasını ve yaprak dökümünü teşvik eder. Stres koşullarında bitkiyi korur.

Absisik Asit: Stres koşullarında bitkinin su kaybını önler ve tohum dormansisini teşvik eder.

Bitkilerin büyüme ve gelişme süreçleri, çevresel faktörler ve hormonların karmaşık etkileşimleriyle belirlenir. Bu faktörlerin dengeli bir şekilde sağlanması, bitkilerin sağlıklı ve verimli bir şekilde büyümesini sağlar.